***
(Wtorek 20 Styczeń 2004)
Przedstawiamy pierwszą propozycję scenariusza filmu dokumentalnego o Saskiej Kępie wg pomysłu Marka Millera. Chcemy pokazać, jak wygląda proces tworzenia opowieści dokumentalnej. Liczymy na Wasze opinie i komentarze.
Scenariusz filmu pod roboczym tytułem: "TAJEMNICE SASKIEJ KĘPY"
autorzy: MAREK MILLER, KRZYSZTOF NOWAK-TYSZOWIECKI
Architekt, scenarzysta i reżyser. Krzysztof Nowak-Tyszowiecki, ma w swoim dorobku obsypane nagrodami filmy fabularne, dokumentalne, animowane i eksperymentalne, które realizuje od ponad 30 lat. Teraz wziął na warsztat naszą Saską Kępę - jest współautorem (wraz z Markiem Millerem) scenariusza filmu dokumentalnego o tej dzielnicy.
Filmy fabularne, które Krzysztof Nowak-Tyszowiecki zrealizował według własnego scenariusza:
- "Lęk Przestrzeni"(1980r.), nagroda Złoty Jantar i Nagroda Krytyki na IX Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Fabularnych Koszalin 1981, Pierwsza nagroda Złoty Klistron na IV Festiwalu Filmów Fabularnych "Młodzi za i przed kamerą" Białystok 1983
- "Grzechy Dzieciństwa" (1981r.), Nagroda Międzynarodowego Jury i Nagroda Publiczności na XIX Międzynarodowym Festiwalu Filmowym GIJON 1981, Pierwsza nagroda VII Międzynarodowy Festiwal Filmowy TOMAR 1983
- "Dolina Szczęścia"(1983r.), zatrzymany i skrócony przez cenzurę. Premiera odbyła się w 1986 roku.
- "Co Lubią Tygrysy" (1989r.), film obejrzało w 1989r. ponad milion widzów. Jest on ponadto twórcą filmów dokumentalnych: "Słupy Betonowe" 1972, "Za Horyzontem" 1973, "Mr Nobody" 1991, "Nie Zostawię Was Sierotami"1993 i "Akowców"z 1999r.
W 1979r. był reżyserem i scenografem opery "Totentanz" Huberta Stuppnera w Moenchengladbach.
Krzysztof Nowak-Tyszowiecki ukończył studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, gdzie otrzymał dyplom z wyróżnieniem, oraz na Wydziale Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej i Filmowej w Łodzi. Jest wykładowcą w Wyższej Szkole Dziennikarskiej im. Melchiora Wańkowicza w Warszawie.
Filmy fabularne, które Krzysztof Nowak-Tyszowiecki zrealizował według własnego scenariusza:
- "Lęk Przestrzeni"(1980r.), nagroda Złoty Jantar i Nagroda Krytyki na IX Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Fabularnych Koszalin 1981, Pierwsza nagroda Złoty Klistron na IV Festiwalu Filmów Fabularnych "Młodzi za i przed kamerą" Białystok 1983
- "Grzechy Dzieciństwa" (1981r.), Nagroda Międzynarodowego Jury i Nagroda Publiczności na XIX Międzynarodowym Festiwalu Filmowym GIJON 1981, Pierwsza nagroda VII Międzynarodowy Festiwal Filmowy TOMAR 1983
- "Dolina Szczęścia"(1983r.), zatrzymany i skrócony przez cenzurę. Premiera odbyła się w 1986 roku.
- "Co Lubią Tygrysy" (1989r.), film obejrzało w 1989r. ponad milion widzów. Jest on ponadto twórcą filmów dokumentalnych: "Słupy Betonowe" 1972, "Za Horyzontem" 1973, "Mr Nobody" 1991, "Nie Zostawię Was Sierotami"1993 i "Akowców"z 1999r.
W 1979r. był reżyserem i scenografem opery "Totentanz" Huberta Stuppnera w Moenchengladbach.
Krzysztof Nowak-Tyszowiecki ukończył studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, gdzie otrzymał dyplom z wyróżnieniem, oraz na Wydziale Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej i Filmowej w Łodzi. Jest wykładowcą w Wyższej Szkole Dziennikarskiej im. Melchiora Wańkowicza w Warszawie.
IDEA
Dziś, w dobie przemian, kiedy stare upada a nowe się podnosi, kiedy wszystko ma cenę ale nic nie ma wartości, wydaje się potrzebny powrót do dawnych wzorców i ideałów - wypracowanych jeszcze w XX wieku. Przedwojenna Saska Kępa miała być oazą inteligencji, arystokracji, dobrych manier i stylu angielskiego. Jednak stało się inaczej. Sacrum starło się z profanum. Chcemy ukazać tę modelową w założeniach dzielnicę w całym jej uwikłaniu. Pokazać dawne wzorce życia, myślenia, odczuwania.Styl ogrodów i architektury w które wdziera się nowe, dzikie i niewiadome. Poprzez lekkie dokumentalne inscenizacje ukazać w sposób przejmujący mieszanie się czasów, stylów i epok. Dawne portrety ludzi i dzielnicy przenikać się będą z dzisiejszymi. Jednak dominować winna nostalgia za poczciwymi ideałami z przedwojny.
EKSPLIKACJA
Film o Saskiej Kępie ma być fantazyjnym dokumentem opartym na autentycznych zdarzeniach i zjawiskach, dających szansę dokumentalnej prowokacji, która uruchamia ludzi i wyzwala filmową akcję. Np. ekipa filmowa towarzyszy nagusom irytującym mieszkańców, księżom chodzącym po kolędzie, mikrobusom zmieniającym wartowników pod ambasadami, rozmowom balkonowym, występom miejscowych wariatów, balom, zabawom itp. Przewidywane są także ujęcia kronikalne przenikające się z tymi samymi miejscami w obecnym stanie. Sekwencje inscenizowane przeplatają się z poważnymi wywiadami z prominentnymi mieszkańcami Saskiej Kępy.A nad tym wszystkim wznosi się duch Agnieszki Osieckiej, której film powinien być dedykowany.
STRESZCZENIE
Saska Kępa - jej odrębna poezja to przedwojenność, wille, ogrody i jedyny w Warszawie bezpośredni związek z Wisłą. Latem zapełnia się plażowiczami. Bikini i slipy w kawiarni i sklepach budzą zgorszenie tubylców - szczególnie w okolicach kościoła. Skąd z megafonów płynie sprawozdanie budowlane dla wiernych na zewnątrz. Straganiarze żegnają się podczas błogosławieństwa, potem wydają resztę. Proboszcz i jego ekipa prowadzą kolędy nękające bogatych w ich rezydencjach. Opodal Kawalerowie Maltańscy zapraszają najuboższych na ciepłą strawę i kakao. Niedaleko, w kremowej willi odprawiane są msze Badaczy Pisma Świętego, zakończone piknikiem w ogrodzie. Obok działa utajniony Ośrodek Leczenia Uzależnień (m.in. od hazardu).Jest tu sporo ambasad, gdzie odbywają się egzotyczne rauty. Strzegą ich samotni wartownicy, zmieniani co 12 godzin.
Mieszkańcy często rozmawiaj ą ze sobą poprzez ogrody, tarasy, balkony. W pradawnych sklepikach przenikają się wyrafinowane plotki. W te subtelności wdziera się zawistny wrzask Ireny K. - baby z bazaru, terroryzującej sąsiadów za to, że nie zapraszają jej na five o'clock. Nad tym wszystkim unoszą się proroctwa Szalonego Jasia - wariata politycznego.
Tymczasem nostalgia wypełnia wspomnienia najstarszych mieszkańców - szewca Jana B., krawca Władysława i kilku osób z arystokracji. W kawiarni Sax toczy się spór o przyjaźń z Agnieszką Osiecką.
Tuż przy Wiśle - w Szkole Francuskiej studiują dzieci sławnych i zamożnych. Rodzice oczekują na swoje pociechy wymieniając najważniejsze wiadomości. Zaś licealiści wypełniają kawiarnie francuską gwarą. Opodal działa Towarzystwo Przyjaciół Saskiej Kępy pielęgnujące jej zabytkowy status. W składnicy makulatury jak w najpiękniejszej księgami szperają bibliofile. I znajdują białe kruki. Po uliczkach krążą komisje oceniające najpiękniej zadbane wille i ogrody. Laureatom wręczają nagrody.
Nocą nad Wisłą odbywają się dancingi. Laserowe efekty i fajerwerki nie dają spać mieszkańcom. A na rzece halsują żaglówki z wesołym towarzystwem. Zaś w rezydencji pp. T. odbywa się balanga połączona z projekcją starych slajdów na mgle, która spowiła wszystko. Widać tylko światła samochodów i motocykli. Przenikające się z fragmentami starych filmów.
Bar Harleyowców pod mostem. Motocykliści mijają krzyż - pamiątkę tragedii. W parku Paderewskiego działa Misianka, kawiarnia Misi Z. - domniemanej córki światowej sławy pisarza i bohaterki procesu Humera. Jej goście to osobowości przedwojennej i nowej Saskiej Kępy. O świcie spływają tu z balu pożegnalnego Małgosi B., która rozstaje się z powodów materialnych z tą magiczną dzielnica...
SZKIC SCENARIUSZA FILMU DOKUMENTALNEGO "TAJEMNICE SASKIEJ KĘPY"
Obracająca się płyta "His Master's Voice" z pięknym swingiem. PRZENIKANIE na stare fotografie Saskiej Kępy, które przenikają się w identycznie skadrowane fotografie Saskiej Kępy dzisiejszej. Przedwojenne fotosy przekształcają się w kolorowe współczesne fotografie willi, wnętrz, mebli, plaży, ulic i ludzi - identycznie jak na dawnych zdjęciach. Fotografie pięknych młodych kobiet i mężczyzn przenikają się w ich fotografie dzisiejsze.Łącznikiem będzie przedwojenna melodia i obracająca się płyta. Na tym tle CZOŁÓWKA.
- Rozwrzeszczane kąpielisko nad Wisłą. Po kilku obserwacjach okazuje się, że kąpiący się są widziani z okna zacisznego gabinetu prof. K, którego dom sąsiaduje z plażą. Półmrok wnętrza wypełnionego książkami. Wspomnieniowa herbatka u profesora. W tym czasie służba pp. profesorostwa wymyka się w stroju kąpielowym na ulicę, a stamtąd na plażę.
- Pastelowy, dyskretny charakter ma towarzyskie spotkanie w ogrodzie p. prof. Basi P.-Z. Wymiana wspomnień i myśli pod drzewami zostaje zakłócona przez hałaśliwą młodzież w kostiumach kąpielowych powracającą z plaży.
- Nagusy wszędzie - w uliczkach, kawiarniach, sklepach - budzą gorzkie komentarze mieszkańców.
- Z głośników na kościele płynie sprawozdanie budowlane, którego słuchają wierni, zgromadzeni na powietrzu. Słyszą je także dzieci bawiące się w ogródku jordanowskim na tyłach kościoła. W świątyni Proboszcz zachwala techniczne rozwiązania w nowym kościele, który powstał z datków. Następnie udziela błogosławieństwa.
- Pod kościołem trwa handel warzywny i owocowy. Sprzedawcy przerywają odważanie, żegnają się a potem wydają resztę. Ktoś strofuje nagusów z plaży, którzy zaplątali się i tutaj w interesach. Odjeżdżają swoimi wozami.
- Przegląd najpiękniejszych rezydencji. Do każdej z nich kołaczą wysłannicy Kościoła i sam proboszcz. Zostają przyjęci w luksusowych wnętrzach. Po serdecznej pogawędce i zwiedzeniu apartamentów, księża zostają obdarowani datkami w kopertach.
- Jałmużnicy zachodzą do pałacu Genzlów ukrytego wśród zieleni. Sowity datek zostaje im wręczony przez kute pręty bramy. Tymczasem wewnątrz willi trwa misterium realizacji filmu. Światła, nerwy, cisza na planie! Ekipa z gniewnym, natchnionym reżyserem na czele, w pasji i skupieniu tworzy dzieło, które choć wygląda na dramat psychologiczny, przy bliższym przyjrzeniu okazuje się filmem porno.
- W willi na ul. Aldony Kawalerowie Maltańscy zapraszają najuboższych. Biedacy przymierzają zagraniczną odzież, a ich dzieci bawią się w ogrodzie pod okiem księżnej R. Uroczyście zostaje podany podwieczorek - zupa "Nic"! Pantomima nalewania zupy. Dużo radości sprawia dzieciom grzebanie gołymi łyżkami w pustych talerzach.
- Przed Dom Modlitwy Badaczy Pisma Świętego zajeżdżają samochody. Tłum wyznawców z całej Polski uczestniczy w mszy. Potem w ogrodzie odbywa się poczęstunek.
- Utajnieni odwykowcy z Ośrodka Zwalczania Uzależnień gromadzą się na ul. Zakopiańskiej i dzielą się doświadczeniami.
- Ambasady. Mikrobus rozwozi zmianę wartowników przed ambasadami. Dowódcy odbierają raporty wartowników. Żołnierze dzielą się wrażeniami.
- Nocą odbywa się bal w ambasadzie Nigerii. Goście tańczą wśród lampionów, gra muzyka. A wartownik też sobie dyskretnie podtańcowuje. Egzotyczni goście opuszczają bal, poprzedzani służbą z otwartymi parasolami. Królowa niesiona w lektyce pomiędzy stłoczonymi samochodami.
- Mieszkańcy komentują różne wydarzenia, porozumiewając się z balkonów i poprzez ogrody.
- W przedwojennym sklepiku spożywczym robią zakupy prawdziwe damy, gdyż jest tu bardzo drogo. W powietrzu krzyżują się wykwintne myśli i plotki, przenikając się na wielu głosowych piętrach.
- W te wyrafinowane rozmowy wdziera się agresywny wrzask Ireny K. baby z bazaru Różyckiego terroryzującej inteligentów za to, że nie okazują jej dość zachwytu i szacunku.
- Szalony Jasio w sukni i hełmie wygłasza proroctwa polityczne i erotyczne na środku ul. Francuskiej, budząc powszechne zainteresowanie i sympatię.
- Najstarsi: Szewc na Francuskiej - pracuje i opowiada własną historię dzielnicy, dając wykład butologii. Różne nogi i buty spacerowiczów oraz ich psy, widziane z jego sutereny. Twarze młodzieży sunącej na łyżworolkach i pan de Virion przepływający wraz z żoną ponad żywopłotami.
- Krawiec z Aldony, w trakcie pracy snuje obrazy pełne nostalgii za dawną i elegancką Saską Kępą.
- W kawiarni SAX bywalcy toczą spór o to, co mówiła, jak się zachowywała, gdzie i z kim siadywała Agnieszka Osiecka. PRZENIKANIE na archiwalny wywiad z Agnieszką.
- Szkoła Francuska. Z okien klasy widać Wisłę oraz kąpielisko. Przed Szkołą oczekują rodzice i ich wozy. Są tu słynne gwiazdy i słynni biznesmeni. Ich rozmowy przerywają wylatujący ze Szkoły uczniowie. Mniejsi pakują się do samochodów, licealiści wypełniają kawiarnię francuską gwarą, dzięki czemu przez chwilę jesteśmy w Paryżu.
- Dziwne światło w dziwnej księgami, gdzie na półkach stoją uratowane książki. To skład makulatury na Walecznych, gdzie bibliofile szperają w poszukiwaniu białych kruków. Ktoś na naszych oczach znajduje pierwsze wydanie "Pana Tadeusza", inny uważaną za zaginioną Biblię Gutenberga! Obok trwa rutynowe przyjmowanie makulatury.
- W chłodnym półmroku obraduje Towarzystwo Przyjaciół Saskiej Kępy. Pielęgnują wspomnienia, walczą o zabytki i biadają nad pauperyzacją wytwornej dzielnicy.
- Coś kłębi się w perspektywie zabytkowej ulicy Katowickiej. To stado krów omyłkowo jest przeganiane właśnie tędy. Przewidywana interwencja mieszkańców i policji.
- Przegląd najpiękniejszych ogrodów. Komisja Towarzystwa dokonuje oceny i wręcza nagrody.
- Noc. Park rozrywki "Kon-Tiki". W niebo strzelają fajerwerki, a po czarnych chmurach wędrują lasery. W pobliskich domach ludzie nie mogą spać i bluzgają najgorszymi wyrazami. A w night-clubie trwa dancing. Na czarnej rzece halsują białe żaglówki, z wesołą młodzieżą.
- Bal trwa także w klubie harleyowców pod mostem Poniatowskiego. Co chwila zajeżdżają skórzani rycerze, dymiąc i hałasując. Mijają krzyż - tragiczną pamiątkę po jednym z nich. Dym przenika się z mgłą, która zasnuwa wszystko.
- Bal trwa też w rezydencji Tomka T. - we wnętrzu, na tarasie, w ogrodzie. Mgła staje się ekranem do wyświetlania wspomnieniowych slajdów. Przez mgłę przebijają się jedynie reflektory samochodów. PRZENIKANIE z mgły na fragmenty starych filmów ożywiające osoby, których już nie ma.
- Bal pożegnalny w apartamentach Małgosi B. Mgła spowija nie tylko ogród z jej gośćmi ale także wnętrze jej domu.
- Kawiarnia Misianka o poranku. Misia Z. przyjmuje gości, którzy nadpływają z balu Małgorzaty B. Widać przez moment Misie, atakującą Humera, po czym wszystko wraca do normy.
- W domu Małgosi B. wszystko gotowe jest do przeprowadzki. Robotnicy wynoszą sprzęty a Małgosia gra na pokrytym pokrowcem fortepianie. Dzięki krótkim przenikaniem sprzęty i robotnicy znikają, zaś Małgorzata zostaje sama w białym i pustym salonie.